Ethiek en evolutie

Summary

De evolutietheorie dwingt de mens na te denken over het fundament van de menselijke moraal. Welke invloed hebben wetenschappelijke ontdekkingen vanaf 1850 op de verdere ontwikkeling van de ethiek? Hoe kunnen we altruïstisch gedrag vanuit de evolutietheorie verklaren en hoe rechtvaardigen we de moraal? Herman Philipse behandelt de relatie tussen ethiek en evolutie vanuit diverse wetenschappelijke invalshoeken. historisch, biologisch, filosofisch, speltheoretisch en antropologisch. Hij laat daarbij grote denkers uit de wetenschapsgeschiedenis de revue passeren.



Dit hoorcollege is tot stand gekomen in samenwerking met Studium Generale Utrecht.



Inhoud

College 1. Funderingen van de moraal: God, Kant, of John Stuart Mill?

Hoofdstuk 1. Theonomie

Hoofdstuk 2. Autonomie. Immanuel Kant

Hoofdstuk 3. Utilitarianism: John Stuart Mill



College 2. Darwin en de evolutie van moreel gevoel: The Descent of Man (1871)

Hoofdstuk 1. Special Creation in The Origin of Species

Hoofdstuk 2. Darwins verklaring van de menselijke moraal: The Descent of Man

Hoofdstuk 3. Evolutionaire Ethiek: verklaren of ook rechtvaardigen?



College 3. Twee Evolutionaire Ethici: Herbert Spencer en Friedrich Nietzsche

Hoofdstuk 1. Spencers ontwerp van een wetenschappelijke ethiek

Hoofdstuk 2. Spencers critici

Hoofdstuk 3. Nietzsche’s Evolutionaire Ethiek: een Umwertung aller Werte



College 4. Evolutionaire Ethiek van Haeckel tot Hitler

Hoofdstuk 1. Ernst Haeckel: een monistische metafysica en ethiek.

Hoofdstuk 2. Het gezonde (groeps-) leven als hoogste goed?

Hoofdstuk 3. Rassenstrijd en Exterminatie



College 5. Het sociobiologiedebat. Edward Wilson en zijn critici

Hoofdstuk 1. Kruisiging en wederopstanding van de Evolutionaire Ethiek

Hoofdstuk 2. Enkele ontwikkelingen in de Darwinistische Biologie

Hoofdstuk 3. Het sociobiologiedebat



College 6. Van Bonobo tot oermens. ethologische en antropologische perspectieven

Hoofdstuk 1. Bouwstenen van de moraal

Hoofdstuk 2. De Waals critici

Hoofdstuk 3. Van gemeenschappelijke voorouder tot jager-verzamelaar



College 7. Het altruïsme-probleem: een wijsgerige analyse

Hoofdstuk 1. Wat is altruïsme? Een conceptuele analyse

Hoofdstuk 2. Het probleem van evolutionair altruïsme

Hoofdstuk 3. Speltheorie en ‘multilevel selection theory’



College 8. Evolutietheorie en meta-ethiek

Hoofdstuk 1. De dialektiek van ethische axiomatisering en decisionisme

Hoofdstuk 2. Modellen van rechtvaardiging

Hoofdstuk 3. Het drie-verdiepingen model